Geslepen om te weten

‘Diamonds are forever’ wist ook Ian Fleming, toen hij in 1956 het gelijknamige boek schreef met James Bond in de hoofdrol. Met die gedachte in het achterhoofd werd op 1 februari 2007 in Nijlen het project ‘Schitterend geslepen’ ongetwijfeld opgestart. Met de steun van de Vlaamse overheid wil dit regionaal erfgoedproject de rijke geschiedenis van het steentje in kaart brengen, registreren en ontsluiten voor een breed publiek. Op die manier wil men verhinderen dat het unieke Kempische diamantverhaal onherroepelijk verloren gaat.
Zo besteedt het project in de eerste plaats aandacht aan de mondelinge verhalen over het steentje, maar ook foto’s, films, documenten en voorwerpen worden zorgvuldig verzameld en bewaard. In 2009 zal het publiek dan ook volop kunnen proeven van het diamantair erfgoed van de Kempen. Een reizende tentoonstelling en een toegankelijk boek zijn slechts enkele van de ideeën die verder worden uitgewerkt. Uiteindelijk moet ons diamantair erfgoed ook een plaats krijgen in Slijperij Lieckens, de zowat laatste vooroorlogse diamantwerkplaats in de regio.
Maar eerst zijn er de ‘Briljante verhalen’, waar men de diamant-bewerkers aan het woord laat. Walter Verheyen (65) op den Heikant is zo iemand. Hij draaide meer dan veertig jaar mee in de diamantnijverheid en zal zijn verhaal doen op zondag 6 april in Kessel. Na Het Nieuwsblad kwam ook Gazet van Antwerpen bij de snijder aankloppen om hem enkele geslepen vragen te stellen.
“Het was een oergezellige tijd”, aldus een nostalgische Walter Verheyen vandaag in Gazet Van Antwerpen. “In de ateliers werkten veel jonge mensen. ’s Avonds en in de weekends spraken we af. We waren vrienden in plaats van collega’s. In elk fabriekje was er wel een moeder die zich over het personeel bekommerde. Ze bakte dan spek of pannenkoeken. Een beetje te vergelijken met een kotmadam.”
Verheyen herhaalt dat diamantbewerkers goed hun kost verdienden. Maar het waren de entrepreneurs die écht rijk werden. “Zij onderhandelden tussen de lokale bazen en de Joden of Indiërs in Antwerpen. De beste stielmannen konden opklimmen tot in de stad. Ze bewerkten daar de waardevolste stenen.” Walter herinnert zich een Indische patron waarvoor hij werkte. “Hij handelde met honderden miljoenen Belgische franken. Maar als je duizend frank opslag vroeg, werd hij lijkbleek. Toen hij benadrukte dat ik slechts een werkman was, stapte ik op. Hij raakte me in mijn eergevoel.”
Diamantbewerken mag dan wel een stiel én een kunst apart zijn, écht schitterend ziet de toekomst er niet uit. “De bewerkingen verhuizen naar lageloonlanden waarmee concurreren onmogelijk is. Ik leerde mijn twee zonen snijden. Eén van hen zei ooit: “Overdag moet je over diamanten dromen en ’s nacht ervan wakker liggen.” Dat is de essentie. Mijn zonen vormden de vierde generatie diamantbewerkers in onze familie. Helaas vrees ik dat deze droom in de Kempen ten einde loopt.”

Enkele weetjes
>>> Het Diamantmuseum van Grobbendonk biedt een unieke collectie. Zelfs diamantstad Antwerpen is jaloers op deze verzameling. Grobbendonk en deelgemeente Bouwel tellen elf erkende diamantwerkplaatsen.
>>> In de jaren zestig werkte veertig procent van de Herenthoutenaren in het steentje. De leerlingen in de vierde graad van de huidige basisschool Klim-op kregen zeven uur per week diamantbewerking.
>>> De voorbije eeuw draaiden in Hulshout minstens honderd slijperijen. Daarvan is er vandaag geen enkele meer actief.
>>> Lille, Wechelderzande en Poederlee telden in 1965 respectievelijk 234, 107 en 60 diamantbewerkers. Ruim veertig jaar later zijn er dat nog zestig in heel de fusiegemeente.
>>> De diamantopleiding in Vorselaar telde eind jaren zestig meer dan honderd leerlingen. In het schooljaar 1975 schreef het eerste meisje zich in.

Heel wat lokale diamantbewerkers halen anekdotes vanonder het stof tijdens ‘Briljante verhalen’. Elf vertelmomenten in evenveel gemeentes. Hier volgt een selectie van de diamantverhalen in onze regio:

• Grobbendonk, zaterdag 15 maart, 14u, Diamantmuseum, Oude Steenweg 13a;
• Lille, dinsdag 25 maart, 20u, cafetaria van WZC Lindelo, Lindelostraat 10;
• Hulshout, vrijdag 28 maart, 20u, Gemeentelijke Basisschool, Vloeikensstraat;
• Kessel, zondag 6 april, 14u, Atelier Blauwhof, Voetweg 53;
• Herenthout, dinsdag 29 april, 20u, Theater Tarantel, Jodenstraat 29;
• Vorselaar, 9 mei, 20u, Het Buurthuis, Oostakker 16.

Voor meer informatie over het project en de volledige vertellijst verwijzen wij u graag door naar Jeroen Janssens, Kerkstraat 4, 2560 Nijlen, 03-410 02 09 (tel.), 03-481 70 48 (fax) of e-post.
Het hele interview met Walter Verheyen kan je hier lezen.