40 jaar Cultuurraad

Tijdens de uitreiking van de Cultuurprijzen begin dit jaar in GOC Ter Voncke, beloofde voorzitter Eddy Verschueren van de cultuurraad een feestje te organiseren naar aanleiding van 40 jaar Cultuurraad. De voorzitter hield woord en afgelopen vrijdag verzamelde cultuurminnend Herenthout in Ter Voncke om de jarige te vieren.

Een honderdtal genodigden woonden de viering bij. De hele avond werden er foto’s getoond die het Herenthoutse culturele leven extra in de verf zetten. Naast enkele foto’s van wijlen Juul Bouwen, werden er met programma’s van cultuuravonden, verslagen en bijhorende begrotingen ook documenten uit de oude doos tentoongesteld. OKRA zorgde voor een uitgelezen buffet, The Lonely Tunes voor de muzikale omlijsting.

LETTERLIJK
Bij een officiële viering horen uiteraard ook speeches. Voorzitter Eddy Verschueren bewandelde de levensloop van de jarige en baseerde zich hierbij op een artikel uit De Nieuwe Schakel, burgemeester Stijn Raeymaekers moest zich houden aan een onderwerp en schetste de toekomst van de cultuurraad en bestuurslid van het eerste uur Cis Bierinckx stak de loftrompet van Huirtuit. Bij afwezigheid werd zijn tekstje voorgelezen door ondervoorzitter Maxime De Ceulaer. Hieronder de integrale versies van hun speeches ...


SPEECH VOORZITTER EDDY VERSCHUEREN

Beste vrienden van de cultuur

Op zaterdag 18 januari 2020 wordt in onze gemeente, tijdens een Gala-avond in samenwerking met de Jeugdraad, de veertigste Cultuurprijs uitgereikt. Veertig cultuurprijzen betekent ook veertig jaar Cultuurraad. En daarvoor zijn we hier vandaag samen ... Het was onder impuls van toenmalig schepen van Kultuur – toen nog met een K – en oud-burgemeester Tuur Baeten dat die raad er in 1979 kwam. En geloof het of niet, Herenthout was daarmee één van de vroege vogels in het adviesradenlandschap. Ik neem u graag mee op een trip down memory lane.
De eerlijkheid gebied mij te zeggen dat Herenthout er begin jaren zeventig al een schuchtere poging had opzitten om zo’n raad op te richten. Op 28 juni 1970 richtte het gemeentebestuur een Eerste Kultuuravond in, met medewerking van de Koninklijke Fanfare Sint-Pieter, Turnkring Blijf Jong, Davidsfonds Sint-Lutgardiskoor, Judo Herenthout en Kunstkring Toreke. Die eerste kultuurraad beoogde een overkoepelend orgaan te zijn, waarin – en ik citeer – “elke kreatieve vereniging die het wenst, zijn plaats kan innemen met als doel: de zedelijke en kulturele verheffing van ons volk.” Astemblieft!

GEMEENSCHAPSRAAD
Het moet zijn dat die eerste cultuurraad niet echt van de grond is gekomen, want niet veel later werd bij gemeenteraadsbeslissing van 29 januari 1973 officieel een Gemeenschapsraad opgericht. Die Gemeenschapsraad, en Norbert Horemans kan dat beamen, oversteeg het culturele.
Zo werd in ’t parochiezaaltje (in de Koestraat) ooit een debatavond georganiseerd rond het kersverse gewestplan Herentals-Mol en stortte men zich ook op het dossier van de zogenaamde stinkput, het geplande wachtbekken voor het verzamelen van industriële afvalwaters op Wolfstee.
Maar er waren ook culturele verwezenlijkingen. Denken we maar aan de oprichting van Toneelkring Crescendo. Toneel was toen een cultureel gegeven dat in onze gemeente verloren dreigde te gaan. De Gemeenschapsraad zocht en vond enkele belangstellenden. Crescendo won later twee keer de Cultuurprijs, in 1981 en in 1988.

HET BEGIN
Terug naar de jubilaris van vandaag. Eind mei 1979 kregen de Herenthoutse verenigingen een schrijven in de bus. Daarin werd het doel van de adviesraad omschreven: “Het tot stand brengen van overleg en samenwerking onder de verenigingen, instellingen en diensten voor sociaal-cultureel werk en culturele vrijetijdsbesteding.”
Negentien verenigingen waren vertegenwoordigd op de allereerste vergadering die plaatsvond op donderdag 7 juni. Een en ander staat te lezen in het verslag van toenmalig secretaris Gerard Vanoost, dat jullie hier vandaag kunnen bewonderen.
Een kleine veertien dagen later, op woensdag 20 juni, werd overgegaan tot het aanstellen van een voorlopig bestuur. Dat bestond naast de reeds vermelde secretaris, verder ook nog uit voorzitter Raf Waeyaert, ondervoorzitter Cis Bierinckx, penningmeester Frida Sprengers en de bestuursleden Paula Ooms, Jan Meurs, Gaston Verheyen, Julien Renard, Egied Steylaerts en Jef Van Beylen. De eerste algemene vergadering vond plaats op 26 september in de gemeentelijke feestzaal. In een vrij vroeg stadium gaven Jan Meurs, Paula Ooms en Frida Sprengers hun ontslag. Zij werden vervangen door Josée Liekens, Roza Ooms, René Gevers en Frank Brochoven.
Het kersverse bestuur beklemtoonde van bij het begin dat het zich geenszins in de plaats van de verenigingen wou stellen. “De CR heeft tot doel de werking onder de bij haar aangesloten culturele verenigingen te bevorderen en aan te moedigen opdat a) de geleverde prestaties een zeer hoog peil zouden bereiken en b) de uitstraling binnen en buiten de gemeente optimaal zou zijn.”
Toenmalig burgemeester Ernest Vercammen verwoordde zijn hoge verwachtingen 40 jaar geleden als volgt. “Het gemeentebestuur verwacht veel van de cultuurraad. De nadruk moet niet alleen gelegd worden op 11 juli en andere activiteiten die zich herhalen. Wij moeten streven naar steeds beter en steeds meer. Wij moeten meer aan cultuur doen. Wij hebben iets te brengen aan de inwoners van Herenthout. Wij mogen ons niet beperken tot het coördineren van activiteiten van de verenigingen, doch wij dienen ook zelf iets te doen.”

‘T IS NI MEER WA ‘T GEWEST IS EN ‘T ZAL NOOIT NI MEER WEURRE WAT HET WAS
De Cultuurraad is in de loop van de voorbije veertig jaar uiteraard geëvolueerd. Op 20 januari 1981 waren 52 verenigingen aangesloten, nu zij er dat nog 32. De voorzittersstoel werd achtereenvolgens ‘bewoond’ door Raf Waeyaert, Paul Peeters, Walter Goovaerts, Aloïs Van Bael, Jan Limbos en mezelf.
De doelstellingen bleven echter in grote lijnen dezelfde. Toen Jef Aerts en ik in 1992 met De Nieuwe Schakel de Cultuurprijs in ontvangst mochten nemen, stond toenmalig voorzitter Aloïs Van Bael stil bij die doelstellingen. “De hoofdopdracht is het geven van een gefundeerd en onafhankelijk cultuuradvies naar de gemeente toe. Verder hebben we een brugfunctie tussen de verschillende verenigingen. Het is onze taak om de onderlinge samenwerking te stimuleren en de gezonde concurrentie in goede banen te leiden.”
Dat laatste gebeurde onder andere met het opstarten van nieuwe culturele activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn het Herenthouts dictee der Nederlandse taal, diverse tentoonstellingen die hand in hand gingen met de Open Monumentendag, poëzieavonden, de Nacht van het Kempens Erfgoed, waarin Herenthout sinds Cinema!, Legendarische Lux, De Koers op Rollen en Herenthit een ware reputatie heeft opgebouwd, en het totaalproject rond 100 Jaar Groote Oorlog. Met dat project willen we dit jaar trouwens meedingen naar de Cultuurprijs van de Kempen. En wie herinnert zich nog de overkoepelende projectsubsidie, die uiteindelijk resulteerde in De Tent en het redelijk fantastische De Koers?
Mocht u er nog aan twijfelen, de Culturele Raad wil zich toespitsen op de C van cultuur, eerder dan op de F van feesten. Al zien we op de geprojecteerde foto’s dat er toch wel heel veel gefeest wordt.

CULTUURPRIJS
Het hoogtepunt binnen de jaarwerking is ongetwijfeld het toekennen van de Cultuurprijs. Die werd destijds ingevoerd om de geleverde culturele prestaties – hetzij door verenigingen, hetzij door ‘natuurlijke’ personen – naar waarde te schatten en aan te moedigen. Ondertussen zijn aan deze prijs een Trofee van Verdienste en een tweejaarlijkse Carrièreprijs toegevoegd.
Het reglement zegt immers: “De prestaties die in aanmerking komen, zijn diegene die de faam van Herenthout in en buiten de gemeente hebben hoog gehouden op cultureel vlak.” Als we onze erelijst van de carrièreprijs bekijken – Jef Van Grieken, Lode Bosmans en Herman Engels –, is Herenthout hier in geslaagd! En ik verzeker u, er zitten nog enkele kleppers in de wachtzaal om toe te treden tot onze galerij der groten!

EPILOOG
Anno 2019 staan we voor een nieuwe uitdaging. Immers heel wat gemeenten uit de regio overwegen om terug te keren naar een Gemeenschapsraad of Vrijetijdsraad. Enkelen hebben dat zelfs al gedaan.
Natuurlijk weten wij graag wat het standpunt van ons bestuur hierin is. En wie kan een en ander beter verduidelijken dan burgemeester Stijn Raeymaekers?
Maar voor ik onze burgemeester op u loslaat, wil ik graag nog even de leden van OKRA bedanken voor de catering en de jongeren van Jeugdhuis ’t Verschil voor de hulp achter de toog. Tot slot bedank ik u allen voor uw aanwezigheid en voor jullie bijdrage aan het bruisende culturele leven in Herenthout. Geniet straks van het optreden van The Lonely Tunes, maar geniet vooral van elkaars gezelschap en wissel vruchtbare ideeën uit ...
Ik dank u voor uw aandacht!


SPEECH BURGEMEESTER STIJN RAEYMAEKERS

Beste Voorzitter,
Beste genodigden allemaal

Dankjewel Voorzitter voor uw gestoffeerde terugblik over de voorbije 40 jaar cultuurraad in Herenthout.

Als er één ding uitspringt is het wel dat de cultuurraad ook de voorbije decennia als orgaan een kameleon was in functie van de beleidsverwachtingen. Niet enkel door de leden, maar ook door de visies en noodwendigheden in het culturele landschap.

Daarnaast was er zoveel jaar geleden ook nog geen sprake van ambtenaren die zich konden en mochten toeleggen op het culturele gebeuren. Ik denk dat ik een open deur intrap als ik zeg dat de aanwerving van onze eigen Herenthoutse Cultuurbeleidscoördinator Stijn Schroven enkele legislaturen geleden ook een extra dynamiek heeft gebracht.

Zoals het culturele landschap constant verandert, is dus ook de rol van een adviesraad daaraan onderhevig. En terecht, want wie of wat niet bezig is opnieuw geboren te worden is eigenlijk stervende. We moeten op een viering als vandaag dus inderdaad niet alleen terugkijken, we moeten ook vooruit durven denken.

En dan ligt de toekomst voor de gemeentelijke adviesraden zoals de Cultuurraad momenteel meer open dan ooit. De adviesraden zijn geen verplicht nummertje meer om gesubsidieerd te worden als gemeente, de decretale verplichtingen zijn nagenoeg volledig weggevallen. Maar het wegvallen van de decretale verplichtingen mag de rol van adviesraden niet verkleinen, in tegendeel, we moeten er de opportuniteiten van durven zien.

Enkele weken voor de verkiezingen van 2018 kreeg ik de vraag van uw ondervoorzitter Maxime om toe te lichten hoe wij vermelding in ons programma van “de adviesraden als rechterhand van het beleid” dan wel concreet zagen ... Ik zou bijna durven zeggen, “gelukkig” kan ik mijn antwoord van toen nu enkel herhalen: de adviesraden moeten volwaardige partners zijn in de beleidskeuzes, die zo vroeg mogelijk worden ingeschakeld. In plaats van enkel positief en/of negatief over een bepaald beleidspunt te kunnen adviseren, ligt de verhoopte rol veel ruimer.

De adviesraden moeten mee kunnen deelnemen aan de beleidsvorming zelf, met regelmatige brainstormmomenten tussen de bevoegde schepenen en de adviesraden. Maar als u mij dus vraagt Voorzitter om hier vandaag uit de doeken te doen hoe we de Cultuuraad zien in de toekomst, en of we in Herenthout gaan terugkeren naar een Gemeenschapsraad of evolueren naar een Vrijetijdsraad dan moet ik het antwoord daarop (bewust) schuldig blijven.

Het klopt dat andere gemeenten her en der reeds definitief hebben beslist om de cultuurraad in te bedden in de verbreding naar een vrijetijdsraad of zelfs een nog ruimere gemeenschapsraad. In Herenthout is die beslissing nog niet gevallen, en bewust!

En dat is niet omdat wij als gemeentebestuur daar niet mee bezig zijn, maar wel omwille van het specifieke parcours van samenspraak dat wij ook hiervoor willen bewandelen. Participatie pur sang. De adviesraden moeten ook in die keuze en invullingen onze volwaardige partner zijn in het veranderingstraject.

Wij staan met het huidige bestuur zeker open voor vernieuwing en verbetering, en wij geloven ook dat er daar wel marge opzit, maar we vinden niet dat dit door ons van bovenaf moet worden opgelegd ... Wij willen de verandering samen met de adviesraden bereiken, en hebben niet de beproefde toverformule op zak, en wees nu eerlijk een 40 jarige moet je tenslotte niet zomaar gaan zeggen wat en hoe te doen ...
De concrete aanpak en vernieuwing van de werking van de Cultuurraad groeit best mee van binnen uit, en vanuit de culturele raad zelf. Met dat idee, en vanuit die insteek zijn we ook politiek gestart.

Op de gemeenteraad van 6 mei 2019 zijn de nieuwe statuten van de cultuurraad goedgekeurd, maar we hebben ze niet zomaar vastgelegd voor de rest van de legislatuur, maar slechts tot hoogstens eind december volgend jaar.
Wij hebben als gemeentebestuur aan die “tijdelijke” beslissing ook een duidelijke motivering meegegeven, namelijk : dat het de intentie is om de organisatie van inspraak in de verschillende beleidsdomeinen in de loop van de legislatuur te optimaliseren met het oog op meer transparantie en betrokkenheid.

Bijkomend, en om dit veranderingstraject volledig open te trekken, en in samenspraak met het volledige politieke landschap te laten verlopen, hebben wij er ook voor gekozen om elke politieke fractie de mogelijkheid te geven om in de adviesraad haar vertegenwoordiger af te vaardigen.

Neen, dus niet de grootste fractie met meer afgevaardigden of de kleinere niet, maar iedereen (klein of groot) gelijk ... Laat ons de komende periode vooral samen de kansen benutten die er momenteel liggen : flexibiliteit in de werking, vrijheid in de samenstelling.

De effectiviteit kan vergroot worden door de mogelijkheid die we nu hebben door soepeler om te gaan met het concept. We kunnen nu open vergaderingen organiseren, meer projectmatig of thematisch werken, open lidmaatschap en de samenstelling van de raden thematisch invullen enzovoort.

Aan alle (nieuwe) leden van de Raad : laat ons in de komende maanden alle kansen grijpen die er liggen zodat ook de cultuurraad van de toekomst de draaischijf wordt van de lokale participatie. En wat die 40 jaar betreft, ik sus mezelf al 3 jaar met de gedachte dat 40 het nieuwe 20 is ...

Dus aan de toekomstige Cultuurraad : blijf voor altijd jong, en steeds vernieuwend in je op te nemen rol.


SPEECH CIS BIERINCKX

Goede avond,

Liefst had ik hier vanavond zelf gestaan om jullie toe te spreken en met alle aanwezigen 40 jaar Cultuurraad Herenthout te vieren. Helaas is de afstand tussen Düsseldorf en Herenthout ietwat groter dan die van Nijlen, Bouwel, Wiekevorst of Herentals.

40 jaar is een lange tijd. Toen men mij een tijdje terug als bestuurslid van de eerste Cultuurraad van Herenthout contacteerde moest ik bekennen dat ik er me nog weinig van herinnerde. Gelukkig zijn er in Huirtuit mensen die de geschiedenis van het dorp goed archiveren. Een foto die me werd toegestuurd friste mijn geheugen lichtjes op en bewees dat ik wel degelijk bij de pioniersdagen van de Herenthoutse Cultuurraad betrokken was. Als ik het goed voor heb was een van onze eerste taken een reglement te ontwerpen om het cultureel leven in het dorp te coördineren en te stimuleren.

Intussen vertoefde ik in veel verschillende landen en werkte met meerdere nationale en internationale festivals, musea en theaters samen. Toch blijf ik erbij dat wat Huirtuit me als jongeling op vlak van sport en cultuur aanbood zeker mee een basis heeft gevormd voor mijn later professioneel leven. Ik ben ook blij dat ik op een bepaald moment zelf heb kunnen bijdragen aan de vitaliteit van het cultureel leven in het dorp.

Waarom Huirtuit, met al zijn talent en zin voor cultuur, nog steeds geen eigen cultuurcentrum heeft is me een vraag. Zelf herinner ik me hoe, soms onverantwoord naar veiligheid toe, in Zaal Lux, het Parochiehuis of andere feestplaatsen culturele manifestaties werden georganiseerd. Het culturele actieve Huirtuit heeft dringend nood een culturele ontmoetingsruimte die zowel technisch als architecturaal beantwoordt aan de hedendaagse normen van een cultuur- en trefcentrum. Daarom vind ik het spijtig onlangs te lezen dat het oorspronkelijk cultureel centrum project wordt opgeschort. Hopelijk is dit maar een tijdelijke zaak want Huirtuit is toch een dorp dat nooit stil zit.

Het verheugt me enorm dat generatie na generatie ervoor zorgt dat in Huirtuit cultuur blijft leven. Het siert Huirtuiteneiren dat ze het belang en de noodzaak van cultuur en cultuurbeleving inzien. Dat we de oudste -en in mijn ogen de meest originele en eigenzinnigste- carnavalsstoet van het land hebben is een voldongen feit. Maar het is niet alleen een stoetmicroob die in de Huirtuitse genen zit. Dat merk je aan de talrijke culturele initiatieven, vereniging en organisaties die het dorp rijk en levendig maken.

Graag wens ik jullie nog een fijne feestavond toe. Afsluiten doe ik graag met woorden: Huirtuit, Huirtuit boven al …. Doe de pintjes nog eens vol! Prosit, santé, schol!