Voor alle duidelijkheid: de kop boven dit artikel komt niet uit mijn toetsenbord. Het zijn de woorden van gezondheidswetenschapper Sam Brokken. Winny Matheeussen van Doorbraak interviewde de man achter de omgekeerde lockdown, die sinds november in India verblijft.
”
Gezondheidswetenschapper Sam Brokken bracht op 24 augustus 2020 zijn statement uit waarin hij pleitte voor een omgekeerde lockdown. Daarin voorspelde hij dat Sars-CoV-2 hier was om te blijven en dat we moeten kijken naar een andere aanpak. Volgens Brokken moesten we focussen op de bescherming van de kwetsbaren en laten we de gezonde bevolking vrij om een besmetting op te lopen om zo naar een groepsimmuniteit te evolueren. Het was vooral ook een pleidooi tegen lockdowns, omdat de collaterale schade daarvan te groot is om maatschappelijk te aanvaarden.
Toen hij in De Zevende Dag twijfelde aan de bescherming van de vaccins tegen overdracht van het virus, werd hij op 31 maart op staande voet ontslagen als lector aan de PXL Hogeschool. Op het einde van het academiejaar verloor hij ook zijn lesopdracht aan de Erasmus Hogeschool Brussel. Nochtans bleek zijn twijfel aan de werkzaamheid van de vaccins tegen transmissie niet ongegrond.
Brokken concludeerde dat er geen professionele toekomst voor hem was weggelegd in België en verhuisde in november permanent naar India. Van daar blijft hij strijden voor een andere aanpak van de crisis. Een aanpak waarbij ook rekening wordt gehouden met andere aspecten dan enkel de zuiver virologische. Een aanpak waarbij de beleidsmakers ook oog hebben voor de schade die maatregelen veroorzaken.
Academische wereld roert zich eindelijk
Hoe gaat het daar, in India?
‘Het gaat. Ik blijf strijden, ongeacht waar ik verblijf. Ik blijf me inzetten voor de zaak, om een kentering in het beleid te bekomen.’
Hoe zit het met die kentering eigenlijk?
‘Het is opvallend dat de laatste paar weken een aantal academici naar buiten treden met allerlei kritische bedenkingen. Dat is op zich mooi, maar vooral broodnodig. Ze hebben veel te lang gezwegen. Nu we stilaan aankijken tegen een 1G-maatschappij, zie ik enkele mensen die toch durven naar buiten komen. Ik ben overtuigd dat dit op grotere schaal moet gebeuren.’
‘Ik heb van in het begin van de crisis gesteld dat het aan de leden van de academische wereld is om een tegengewicht te bieden. Dat is hun taak, hun maatschappelijke functie. Dát heb ik destijds mijn bazen kwalijk genomen. Ik heb hen letterlijk, bij mijn ontslag, gezegd dat zij die rol niet opnamen en mijn verbazing daarover uitgedrukt. Op de vierde macht moesten we duidelijk al niet rekenen De overige machten hadden alles naar zich toegetrokken. Alleen de academische instellingen bleven nog over om hun stem te laten horen. Het heeft naar mijn mening veel te lang geduurd, maar het doet deugd om te zien dat mensen zoals Tijl De Bie en Zeger Debyser , maar ook Luc Bonneux, nu naar voren treden. Ik zag hoe Bonneux professor Devroey terecht wees toen die op Twitter
prietpraat aan het verkopen was.’
De recente poging van Egbert Lachaert (Open Vld) om Tijl De Bie bij zijn rector weg te zetten als een antivaxer, vind ik zeer kwalijk. Hij beseft niet wat hij heeft uitgestoken
‘Mijn ontslag is binnen de academische wereld, vrees ik, ingeslagen als een bom, waardoor velen lang hebben gezwegen. De
recente poging van Egbert Lachaert (Open Vld) om Tijl De Bie bij zijn rector weg te zetten als een antivaxer, vind ik zeer kwalijk. Hij beseft niet wat hij heeft uitgestoken. Als je dit soort intimidatiepogingen onderneemt als politicus, zet je de deur open om academici te sanctioneren voor kritische uitspraken of vragen. Onze politici dragen een grote verantwoordelijkheid door de publieke opinie rijp te maken voor dit soort ondergraving van de academische vrijheid. De Bie had enkel een vraag gesteld, zelfs geen stelling geponeerd ...’
Artsenverenigingen hebben grote verantwoordelijkheid
‘Dat klopt. Die Orde der Artsen heeft nog wel meer vreemde zaken verdedigd. Ik hoop dat de Orde eens in de spiegel kijkt, want ik denk dat de collaterale schade die ze zelf mee in de hand gewerkt heeft, niet te overzien is. Het wordt meer om meer duidelijk dat een vroege behandeling van de ziekte, met middelen die op basis van het profiel van de patiënt moeten worden bepaald, aan de kant werd geschoven. Patiënten mochten alleen met paracetamol naar huis worden gestuurd. Op die manier kreeg de ziekte de kans zich maximaal te ontwikkelen. Zo krijg je natuurlijk hospitalisaties en overlijdens. De artsenverenigingen dragen hier een waanzinnige verantwoordelijkheid.’
Ik ga nu voor het eerst verder dan ik tot nu toe in interviews heb gedaan: ik hoop dat er vroeg of laat een juridische zaak komt tegen de protagonisten en organisaties die dit hebben gefaciliteerd
‘Ik ga nu voor het eerst verder dan ik tot nu toe in interviews heb gedaan: ik hoop dat er vroeg of laat een juridische zaak komt tegen de protagonisten en organisaties die dit hebben gefaciliteerd. Zij moeten, op basis van de wetenschappelijke argumenten waarover ze beschikten en waar ze niets mee hebben gedaan, ter verantwoording worden geroepen. Dit kan zo niet verder. We zijn totaal afgegleden. Er is veel te veel schade veroorzaakt op menselijk, sociaal-economisch en zelfs politiek vlak. We zijn in een systeemcrisis gesukkeld en het is van belang dat daar nu tegen geageerd wordt. Hier moet een staartje aan komen, zodat wat zich nu heeft voorgedaan zich in de toekomst niet meer kan herhalen.’
‘Want de geschiedenis herhaalt zich eigenlijk. Na WOII zijn er afspraken gemaakt rond onder meer informed consent en het inzetten van dwangmiddelen, met de Code van Nuremberg en de Verklaring van Helsinki. Die worden nu bij de uitrol van de vaccinatiecampagnes met de voeten getreden en opzij geschoven. Ik blijf me verbazen over de politiek. Ik ben hard geschrokken van het plotse pleidooi van Open Vld voor het 1G-beleid. Bepaalde mensen zoals Tijl De Bie en Zeger Debyser bieden daartegen weerwerk. Die laatste stelt duidelijk dat een CST geen enkele onderbouwing meer geniet, dat het geen zin heeft om naar een 1G-maatschappij te evolueren. Toch blijft de politiek alle wetenschap naast zich neerleggen. Dat doet de vraag naar het waarom rijzen: waarom weigeren ze de wetenschap te volgen en houden ze halsstarrig vast aan dit beleid?’
Kinder- en jongerenvaccinatie
Bij de Hoge Gezondheidsraad (HGR) en het Raadgevend Comité voor de Bio-Ethiek lopen de frustraties al langer op? Hun genuanceerde adviezen rond kindervaccinatie en inzet van het CST werden genegeerd.
‘Oh, zijn die rapporten allemaal zo genuanceerd? Het is maar hoe je het bekijkt. Ik heb de laatste rapporten van de HGR gelezen. Er is gewoon geen enkele verantwoording om in de huidige omstandigheden jongeren te vaccineren. De referenties die de HGR, en bij uitbreiding alle adviesorganen, in hun rapporten aanhalen zijn hallucinant en zelden onderbouwen ze de gestelde claims. Hun adviezen worden eigenlijk met niets onderbouwd dat terzake doet. Mijn broek zakt daar van af. Waar zijn de factcheckers dan? Als dat hun advies is, ook al is het genuanceerd, kan ik enkel concluderen dat het niet correct is.’
Er is geen reden om jongeren te vaccineren. Ik word daar woest van
‘Wanneer je kijkt naar de cijfers, zien we dat de kans op overlijden onder de 19 jaar 0,0014% is. Uit een recente studie uit Duitsland blijkt dat die kans onder de 11 jaar 0,0 is. Nihil. Er is geen reden om jongeren te vaccineren. Ik word daar woest van. We weten dat de vaccins niet werken tegen transmissie. We weten uit verschillende onderzoeken dat twee derde van de kinderen al een besmetting heeft doorgemaakt. We weten eveneens dat kinderen niet de vector zijn van verspreiding: ze geven het aan elkaar door, maar nauwelijks aan volwassenen. Dat percentage ligt extreem laag.’
‘
Onderzoekers van de universiteiten van Oxford en Edinburgh hebben het voorkomen van myocarditis (ontsteking van de hartspier, nvdr) na vaccinatie gestratificeerd naar leeftijd en geslacht in een groep van meer dan 42 miljoen mensen boven de 13 jaar oud. 11 miljoen daarvan hadden al een derde dosis gekregen. Ze zagen tot 28 dagen na vaccinatie een verhoging van het optreden van myocarditis. Na een derde dosis Pfizer zag men al twee keer zoveel myocarditis dan normaal bij een doorgemaakte infectie. Onder de leeftijd van 40 zagen ze in alle vaccinatiegroepen een grote stijging. We creëren in die leeftijdsgroep dus twee keer zoveel myocarditis dan we normaal mogen verwachten bij een natuurlijke infectie. Daar staat tegenover dat mensen uit die leeftijdsgroep nauwelijks overlijden aan een infectie. We zijn dus wereldwijd collaterale schade aan het opbouwen.’
‘Dit gegeven wordt door de voorstanders van jongerenvaccinatie systematisch geminimaliseerd. Zij zeggen dan dat die myocarditis mild is en snel terug weggaat. Excuseer? De eerste les die je krijgt bij het bestuderen van de hartspier, is dat het gaat over een spier die niet regenereert. Met andere woorden, als daar een myo- of pericarditis optreedt die hartschade veroorzaakt, verdwijnt die niet meer. Binnen tien, twintig jaar zullen een groot deel van die mensen gemakkelijker cardiologische problemen ontwikkelen. Je mag daar niet licht overgaan. Het wordt hoog tijd dat hier juridische stappen tegen ondernomen worden, nationaal en internationaal. Er zijn al een aantal groepen geweest die een zaak hebben aangespannen, met medisch wetenschappelijk onderbouwde argumenten, maar er beweegt niets op gerechtelijk niveau. Dan is de vraag weeral: hoe komt dat?’
Cultuursector is Trojaans paard
We hadden nu recentelijk toch een arrest van de Raad van State in het kader van de sluiting van de cultuursector? Die werd teruggedraaid.
‘Tja, voor mij is dat een eerste aanzet in de marge. Ik vrees ook dat de cultuursector zich in deze geweldig heeft laten misbruiken. Ze hebben niet door dat ze een soort maatschappelijk Trojaans paard zijn. Want zij aanvaarden in ruil voor het openhouden wel het gebruik van een CST. Ik begrijp dat niet. We mogen er toch van uit gaan dat net in de cultuursector mensen zitten met een kritische blik op de maatschappij. Net zij pleiten nu voor segregatie door mee te stappen in dit CST-verhaal, waar geen enkele wetenschappelijke evidentie voor bestaat. We weten dat CST-houders elkaar blijven besmetten. Enkel recent negatief getesten bieden een vorm van zekerheid, omdat zij geen virus dragen. En net die groep wil men er nu uithalen, want dat zijn in hoofdzaak de niet-gevaccineerden. Ik begrijp dat niet. Ik heb het gevoel dat iedereen vanuit een zuiver opportunistisch standpunt steeds verder gaat op dit heilloze pad.’
We mogen er toch van uit gaan dat net in de cultuursector mensen zitten met een kritische blik op de maatschappij. Net zij pleiten nu voor segregatie door mee te stappen in dit CST-verhaal
‘Ik maak me daar zorgen over. Het beleid en de politiek blijven maar volharden in de boosheid. Ze kunnen eigenlijk ook niet anders, want ze hebben zich op Europees niveau geëngageerd via de contracten met de vaccinproducenten. Er liggen zes dosissen per capita klaar en die gaan gezet moeten worden. Ze zijn alles aan het doen om het narratief in stand te houden. Hier speelt een enorme persoonlijke verantwoordelijkheid voor alle individuen die dit op politiek vlak blijven doorduwen.’
‘Ook de experten zijn in hetzelfde bedje ziek. Zij hebben hun wagen aan de politiek vast gehangen en kunnen niet meer zonder kleerscheuren uit dit verhaal uitstappen. Die zijn aan het draaien en keren om toch nog een uitleg te vinden. Wanneer ik hoor dat er over dampkappen wordt gesproken om Kerstmis veilig te laten verlopen, kan ik dit toch niet meer ernstig nemen?’
Omgekeerde lockdown
‘Het narratief wordt kunstmatig in stand gehouden. Laatst pleitten Marc Van Ranst en Erika Vlieghe voor massaal testen bij verkoudheidssymptomen. Ik roep al meer dan een jaar dat besmettingen tellen en testen net de zaak draaiende houden. Zeker met Omikron, een veel besmettelijkere variant, ga je zo altijd paniek kunnen zaaien. Besmettingen zeggen niets. Dat is geen parameter om rekening mee te houden.’
Besmettingen zeggen niets. Dat is geen parameter om rekening mee te houden
‘Er duikt steeds meer bewijs op dat het om een endemische vorm gaat die minder ziek maakt. Laat die besmettingen nu maar rondgaan binnen de actieve populatie. Ik pleit dus nogmaals voor een omgekeerde lockdown. Dit is een tweede kans die we moeten grijpen. Ga op een verantwoorde manier om met de zwakkeren en de kwetsbaren. Neem de nodige maatregelen wanneer je met die mensen in contact komt. Reserveer de boosters ook voor hen, ook al blijkt dat het effect al na een tiental weken afneemt tegen Omikron.’
‘En stop met te zeveren over de antistoffen. Iedereen die een beetje nadenkt weet momenteel dat die weinig tot niets zeggen over immuniteit. Het draait op lange termijn om de B- en T-celimmuniteit. We weten dat die een bredere bescherming bieden, zeker tegen nieuwe varianten. Wanneer we Omikron nu loslaten bij de bevolking, waar bij de kinderen al twee derde een infectie heeft doorgemaakt en meer dan de helft van de burgers B- en T-celimmuniteit heeft opgebouwd, door infectie of vaccinatie, komen we misschien eindelijk aan het eind van de tunnel. Er is geen zinnige wetenschappelijke argumentatie meer om dit verhaal in stand te houden.’
‘Want doen we dit niet en gaan we wachten op een omikronspuit, dan blijven we vastzitten. Daar vrees ik voor want, zoals gezegd, de politiek hangt vast aan de afgesloten contracten en de Europese afspraken. Onze politici, en dat mag u letterlijk zo opschrijven, zijn slapjanussen die niet tegen de supranationale instellingen durven ingaan, om hun toekomstige postjes te vrijwaren. Het is een hoop dweilen bij mekaar.’
Antilichamen
‘Je hoort het al: Pfizer en Moderna zijn bezig met een omikronvaccin. Maar wanneer komt dat? Binnen 100 dagen. Dat vaccin gaat gebaseerd zijn op de huidige variant, maar binnen drie maanden zitten we x-aantal mutaties verder. Wanneer we dan beginnen vaccineren, zitten we weer zes maanden verder tegen dat alle spuiten gezet zijn. Het gaat al over een termijn van negen maanden. Dan gaan we terug een afnemend effect zien. Zo blijven we ter plaatse trappelen in hetzelfde straatje. Want door de vaccinologisch opgewekte antilichamen richt het specifiek immuunsysteem zich telkens op een bepaalde variant, waardoor het immuunsysteem het moeilijker krijgt om tegen nieuwe varianten in actie te komen.’
Dit is geen volksgezondheidsbeleid, maar enkel politiek opportunisme waar veel burgers door in de problemen gaan komen
‘Mijn voorspelling is dat wanneer we op deze weg doorgaan, met een nieuw vaccinatieplan tegen Omikron, het hele verhaal opnieuw begint, met uiteindelijk nieuwe varianten. Het is dan maar de vraag of die nieuwe varianten nog endemisch gaan zijn. Dit is geen volksgezondheidsbeleid, maar enkel politiek opportunisme waar veel burgers door in de problemen gaan komen. Indien het beleid nog iets met de volksgezondheid te maken heeft, moeten ze nu hun kar draaien. Het zal de komende weken duidelijk worden of dit het geval is.’
Massale vaccinatie
Hoor ik u nu zeggen dat de massale vaccinatie verantwoordelijk is voor de nieuwe varianten?
‘Vorige maand is er
een peer reviewed studie gepubliceerd in The Journal of Physical Chemistry Letters die wereldwijd miljoenen genetische codes uit de databanken heeft bekeken. Daarin hebben de auteurs vastgesteld dat er -buiten de natuurlijke mutaties die altijd optreden- in de landen met de hoogste vaccinatiegraad de meeste mutaties ontstaan. Zij zien dus een correlatie tussen massavaccinatie en het ontstaan van doorbraakvarianten. Ik heb ervoor gewaarschuwd dat massavaccinatie voor problemen ging zorgen. Nu staat het zwart op wit op papier: het is zover. Dit was te vermijden. Daar moeten lessen uit getrokken worden.’
Ik heb ervoor gewaarschuwd dat massavaccinatie voor problemen ging zorgen. Nu staat het zwart op wit op papier: het is zover
De Delta-variant heeft in 2021 toch de meeste problemen veroorzaakt, nog voor de vaccinaties hun intrede deden? Is het niet mogelijk dat die mutaties gewoon plots in de natuur exponentieel beginnen te versnellen?
‘De natuur is soms heel onberekenbaar, maar de bevindingen uit die studie laten toch een duidelijk patroon zien. Omikron lijkt ook niet af te stammen van Delta, maar vindt zijn oorsprong waarschijnlijk eerder bij vroegere varianten. Je kan kijken naar de genoomanalyses, maar het is moeilijk om te bewijzen hoe een variant juist tot stand is gekomen.’
‘Wat wel zo is, is dat de dominante varianten tot nu toe telkens minder gevaarlijk werden. Dat roep ik ook al langer dan een half jaar. Al snel bleek dat Delta maar de helft van de mortaliteit met zich meebracht. Die daling van de mortaliteit wordt steevast toegewezen aan de vaccinatie, maar ik ben daar niet van overtuigd. Er is namelijk één zaak die in onderzoeken niet belicht wordt: de virulentie van een bepaalde stam. Mijn inschatting is dat de daling van de mortaliteit niet zozeer verband houdt met vaccinatie, maar met het minder virulent zijn van de Deltastam. Er is wel enige bescherming opgewekt door vaccinatie, maar die daling in virulentie is niet alleen daaraan te wijten.’
We hebben nu met Omikron een godsgeschenk in handen. We moeten deze variant laten circuleren bij de gezonde actieve populatie en enkel nog risicogroepen vaccineren
‘Bij Omikron kijkt men nu wel naar de virulentie. En die blijkt heel laag te zijn. Als we dit weten, moeten we niet meer rond de pot draaien. We hebben nu met Omikron een godsgeschenk in handen. We moeten deze variant laten circuleren bij de gezonde actieve populatie en enkel nog risicogroepen vaccineren. Op vrijwillige basis. Dat laatste wil ik sterk benadrukken. En stop onmiddellijk met kinderen te vaccineren. Door massaal te blijven vaccineren verhoogt de selectiedruk op het virus. Indien we dit niet opnieuw uit de hand willen laten lopen, moeten we nu stoppen. Doen we dat niet, dan mogen de verantwoordelijken allemaal op een lijst komen te staan om de rekening te betalen.’
India is voorbeeld
U haalde aan dat de politiek zichzelf heeft vastgereden door de contracten met de farma-industrie en zo moet doorgaan met vaccinatie. Is een schenking aan lage- en middelinkomenslanden geen elegante uitweg om hun gezicht te redden?
‘Dat zou een elegante oplossing zijn. Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, de baas van de WHO, roept daar ook toe op. Die zegt dat we het verhaal in het Westen door te blijven vaccineren in stand houden, maar dat we beter de landen die het nodig hebben gaan bevoorraden. Daar heb je ook een populatie van mensen met onderliggende aandoeningen en ouderen die baat hebben bij vaccinatie. Er is een enorme geopolitieke tweedeling tussen het rijke Westen en de lage- en middelinkomenslanden. Dat is een ethische discussie, die hier niet gevoerd mag worden.’
‘Langs de andere kant stel ik hier in India vast dat ze, ongewild en onbedoeld, de omgekeerde lockdown hebben toegepast. Hier zijn ze zo goed als volledig uit de problemen. Ze hadden 72.000 vaccinatiecentra op een bevolking van 1,4 miljard, die op een jaar tijd enkel de kwetsbaren en ouderen hebben kunnen vaccineren. Daardoor hebben ze het virus laten circuleren binnen de gezonde actieve populatie, die elkaar doorlopend hebben besmet. Er is een dubbel gevaccineerde groep van 45%. Het verhaal is hier nu afgelopen. India bewijst mijn theorie.’
Is er in India geen paniek om Omikron?
‘Ze roepen hier wel op om nog een mondmasker te dragen, maar de mensen zijn daarin vrij. De verschillende staten hebben een eigen koersbepaling, maar de rode draad is dat alles open blijft. In Mumbai hebben ze een maand geleden geprobeerd om 2G toe te passen in de winkelcentra. Op maandag is dat ingevoerd. Op dinsdag was het al oorlog, want personeel en klanten bleken voor het grootste deel niet dubbel gevaccineerd te zijn. Op woensdag is die maatregel terug ingetrokken.’
‘Nu, met Omikron en ook dankzij hun testbeleid, zien ze de cijfers stijgen. Sommige staten voeren daarom ook weer een nachtklok in van 23 tot 5 uur. Compleet zinloos want iedereen slaapt dan. Een lokale politicus vertelde me dat, nu er in sommige staten verkiezingen aankomen, de overheden willen laten zien dat ze maatregelen nemen. Toen ik vroeg waarom ze dan ook niet voor lockdowns gingen kreeg ik als antwoord dat de bevolking dat niet meer zou pikken.’
‘Hier doet de vierde macht wel haar plicht. De pers brengt de belachelijkheid van sommige maatregelen naar buiten en de politiek staat hierdoor onder druk om het juiste te doen.’
Geopolitieke redenen
U stelde al een aantal keren de vraag waarom bij ons het beleid zo halsstarrig vasthoudt aan het gekozen pad. Heeft u, los van een falende vierde macht, een antwoord op die vraag?
‘Tja ... Dan kom ik op een domein dat niet het mijne is. Ik denk dat er een geopolitiek spel aan de gang is. In 2020 heeft Zuid-Oost Azië voor het eerst een BBP gehaald dat even groot is als dat van de Verenigde Staten. De lage- en middelinkomenslanden zijn met andere woorden economisch nu al machtiger dan het rijkste westerse land. Binnen enkele jaren steken ze het volledige Westen voorbij.’
Die landen, die nog een transitie aan het doormaken zijn en die alles produceren voor het Westen, zijn de overhand aan het nemen
‘Die landen, die nog een transitie aan het doormaken zijn en die alles produceren voor het Westen, zijn de overhand aan het nemen. Het Westen heeft het daar heel moeilijk mee. Daar zitten ze al sinds 2008 te worstelen met de gevolgen van de bankencrisis. We hebben geen grondstoffen, geen productie en onze centrale banken drukken maar geld bij. Ons liberaal kapitalistisch model is stilaan failliet. Ik zie hier in India dat ze het Westen hoe langer hoe minder nodig hebben. Ze hebben de economie op wereldschaal in handen en ze weten dat. De BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, WM) zijn de boel aan het overnemen. Ondertussen lopen er al 21 aanvragen om bij hen aan te sluiten, waaronder één van Griekenland. Zodra de westerse munten crashen, wat nakend is, gaan zij hun eigen munt lanceren. Dan is het voorbij voor het Westen.’
‘Ik vrees dat je daar de achtergrond ziet van wat er nu bij ons gaande is. Ze zoeken manieren om de bevolking onder controle te houden, want wanneer onze welvaart ineen stuikt, zal het mislopen. De EU tracht een digitale ID door te duwen, zoals EU-commissaris voor Mededinging en Digitale Samenleving Margrethe Vestager deze zomer duidelijk stelde toen ze zei dat een digitale ID onze gateway naar het internet wordt. Toen ik dat hoorde, dacht ik: nu is het afgelopen. Want aan die ID gaan ze je gezondheids-, klimaat- en financiële status koppelen om iedereen onder controle te houden. Een volgende stap is dan het resetten van het financieel systeem, waarbij niemand in het Westen nog zal kunnen ontsnappen aan een grote verarming.’
Ik vrees dat de hele coronacrisis omwille van geopolitieke redenen wordt misbruikt. Het invoeren van de QR-codes zou wel eens een eerste stap kunnen zijn in die richting
‘Ik vrees dat de hele coronacrisis omwille van geopolitieke redenen wordt misbruikt. Het invoeren van de QR-codes zou wel eens een eerste stap kunnen zijn in die richting. Maar als je zo’n gedachten uitspreekt, ben je natuurlijk een complotdenker.Als we dan terugkijken na anderhalf jaar van zogeheten complottheorieën, moet men toch vaststellen dat er al een groot deel van die gedachten waarheid zijn geworden. Om maar te zwijgen over de pasjesmaatschappij die al lang werd voorspeld en nu als een zwaard van Damocles over onze toekomst hangt. Het is hoog tijd dat de bevolking zelf ingrijpt en een streep trekt onder deze waanzin.’
Winny Matheeussen, Doorbraak, 6 januari 2022
Sam Brokken, niet lang voor zijn verhuis naar India. Beeld: Tom Vierendeels
